ΤΑ ΣΤΡΑΒΑ ΚΑΙ ΤΑ ...ΑΝΑΠΟΔΑ
Ποιά ισότητα; κείμενα για το γυναικείο ζήτημα
Το γυναικείο ζήτημα στις μέρες μας
Ελένη Μήτσου
THE STRUGGLE AND THE ... REVERSE
What equality? texts on the female issue
The female issue nowadays
Eleni Mitsou
1. Ο μύθος της ισότητας
Κάθε χρόνο, στις 8 του Μάρτη, ο τύπος και τα μεγάλα κόμματα καταπιάνονται με το θέμα της ισότητας ανδρών και γυναικών. Παρουσιάζουν γυναίκες γιατρούς, δικηγόρους, επιχειρηματίες, βουλευτές και κάθε είδους πλούσιες επιτυχημένες επαγγελματίες, για να αποδείξουν, ότι η ισότητα των δυο φύλων είναι σήμερα γεγονός. Για να μην φανούν βέβαια, υπερβολικοί, αναφέρουν ότι υπάρχουν ακόμα κάποια "προβληματάκια". Για παράδειγμα, οι γυναίκες έχουν περισσότερες δυσκολίες από τους άντρες να κατακτήσουν ένα υψηλόβαθμο πόστο σε μία επιχείρηση, στα κοινοβούλια αποτελούν ακόμα μειοψηφία, κοκ. Ωστόσο τα προβλήματα αυτά δεν είναι σημαντικά - λένε. Οι γυναίκες κερδίζουν έδαφος μέρα με τη μέρα και η ισότητα είναι στην ουσία κατακτημένη.Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε για ποια ισότητα μιλάνε;
The myth of equality
Every year, on March 8, the guy and the big parties deal with the issue of equality between men and women. There are women doctors, lawyers, entrepreneurs, MPs and all kinds of wealthy successful professionals to show that gender equality is a reality today. Not to say, excessive, they say there are still some "problems". For example, women have more difficulties than men to conquer a high-ranking post in a business, parliaments are still a minority, and so on. However, these problems are not important - they say. Women gain ground day by day and equality is essentially conquered. If that's true, then what equality do they talk about?
Οι γυναίκες, των πλούσιων στρωμάτων έχουν πράγματι κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της εξίσωσης των δύο φύλων. Μπορεί να μην έχουν πετύχει την πλήρη εξίσωση τους με τους άντρες της τάξης τους, και με αυτή την έννοια παραμένουν καταπιεσμένες, έχουν όμως αρχίσει να διεισδύουν σε παραδοσιακά αντρικούς τομείς. Καταλαμβάνουν θέσεις στα κοινοβούλια, διευθυντικά πόστα σε οργανισμούς και επιχειρήσεις, κοκ.
Τι γίνεται όμως με την συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών; Τις γυναίκες των μεσαίων και φτωχών στρωμάτων; Τις εργαζόμενες και τις νοικοκυρές; Τις γυναίκες που δεν κάνουν καριέρα, που δεν έχουν οικιακή βοηθό, που μοχθούν για να τα βγάλουν πέρα στη ζωή τους, και τόσες άλλες που δεν μοιάζουν με την κυρία Βαρδυνογιάννη ή με τη διευθύντρια της τράπεζας; Πόσο τις αγγίζει η σημερινή "ισότητα"; Πόσο αγγίζει η σημερινή ισότητα τους φτωχούς του πλανήτη μας, που είναι στο 70% γυναίκες;
1.1. Μισθοδοσία και επαγγελματικές προοπτικές
"Ίση αμοιβή για εργασία ίδιας αξίας" ήταν ένα από τα αιτήματα του γυναικείου - και εργατικού κινήματος από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα, όταν ο μισθός μιας γυναίκας οριζόταν σύμφωνα με το νόμο περίπου στο 1/4 με 1/5 του μισθού ενός άντρα.
Ενάμιση αιώνα αργότερα, μετά από μια σειρά μεγάλων αγώνων, οι νόμοι άλλαξαν, διακηρύττοντας την εξίσωση των αντρικών και γυναικείων μισθών. Ωστόσο, η νομοθετική αλλαγή δεν έγινε και πραγματικότητα. Το 1997 το Διεθνές Γραφείο Εργασίας διαπίστωνε ότι "αν συνεχίσουμε με τους ίδιους ρυθμούς, θα χρειαστούμε ακόμα 475 χρόνια για να επιτευχθεί η πλήρης ισότητα αμοιβών" (Καθημερινή, 08.03.1997). Καθώς:
Οι γυναίκες ενώ αποτελούν το μισό πληθυσμό του πλανήτη, λαμβάνουν μόνο το 1/4 των μισθών.
Στην Ε.Ε. ο μισθός των γυναικών είναι κατά μέσο όρο 20-30% χαμηλότερος από το μισθό των αντρών
Ειδικά στις χώρες της Νότιας Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένου και της Ελλάδας) η διαφορά αυτή φτάνει στο 40-50%. Δηλαδή, για κάθε 100.000 που κερδίζει ένας άντρας, για την ίδια δουλειά, μια γυναίκα κερδίζει 50 με 60 χιλιάδες δραχμές.
Οι γυναίκες των μεσαίων και φτωχότερων στρωμάτων δεν λαμβάνουν όμως μόνο μικρότερους μισθούς από τους άντρες αλλά έχουν και πιο περιορισμένες επαγγελματικές προοπτικές. Στην Ευρώπη για παράδειγμα το 80% των γυναικών απασχολείται στον τομέα των υπηρεσιών που καταλαμβάνει θέσεις σε κατώτερες βαθμίδες - και οι μισές από τις γυναίκες αυτές είναι χαμηλόμισθες. Εξαίρεση στην κατάσταση αυτή δεν αποτελεί ούτε ο δημόσιος τομέας. Στην Ελλάδα, 60-70% των εργαζομένων στις δημόσιες υπηρεσίες είναι γυναίκες. Όμως σύμφωνα με ομολογία της υπουργού ανάπτυξης, Βάσω Παπανδρέου, μόνο το 4-5% των γυναικών καταλαμβάνει κάποιο διευθυντικό πόστο.
1.2. Ανεργία
Κάθε φορά που η ανεργία αυξάνει, οι γυναίκες είναι οι πρώτες πλήττονται. Όταν για παράδειγμα ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Ταϊλάνδη το 1997, απολύθηκαν 2 εκατομμύρια εργαζόμενοι. Το 80% των απολυθέντων ήταν γυναίκες (Le Monde Diplomatique,18.06.2000). Δεν χρειάζεται όμως να κοιτάξουμε για κραχ και μεγάλες οικονομικές κρίσεις για να διαπιστώσουμε ότι η ανεργία είναι γένους θηλυκού.
Στην Ε.Ε:
μόνο το 51% των γυναικών έχει εργασία, έναντι του 71% των αντρών. (Ελευθεροτυπία, 05.03.2000).
Χειρότερη είναι η κατάσταση των γυναικών στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου:
Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία φτάνει μέχρι και 90% παραπάνω από αυτό των ανδρών.
Συγκεκριμένα στην Ελλάδα:
Το 70% των ανέργων μακράς διαρκείας είναι γυναίκες. Ακόμα και οι γυναίκες με επιστημονική μόρφωση πλήττονται από την ανεργία σε ποσοστό 76% περισσότερο από τους άντρες.
Αν δούμε την ανεργία στην Ελλάδα συνολικά, αποδεικνύεται ότι μια γυναίκα σε εργάσιμη ηλικία έχει διπλάσιες πιθανότητες από έναν άντρα να μείνει άνεργη. Καθώς τη στιγμή που 64% των ανδρών είναι οικονομικά ενεργοί το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι μόνο το 35,5%.(Καθημερινή, 05.02.97 και Ελευθεροτυπία, 05.03.2000)
Η ανισότητα αυτή έχει και την "θεωρητική" της συμπληρωματική δικαιολόγηση. Το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών του Λονδίνου μετά από μια έρευνα για τη γυναικεία ανεργία (Καθημερινή 17.03.2000) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι η γυναικεία ανεργία επηρεάζει την πορεία ισότητας των δυο φύλων αλλά εξυπηρετεί το γενικό καλό, καθώς οι γυναίκες έχουν έτσι το χρόνο να φροντίζουν το σπίτι τους και τα παιδιά τους! "Αν καταργούνταν οι διακρίσεις των δύο φύλων στη δουλειά,αυτό θα ήταν καλό για τις γυναίκες, όχι όμως για το γενικό καλό. Η εξίσωση ανδρών και γυναικών θα σήμαινε και ανάλογη πορεία των δύο φύλων στο χώρο εργασίας, περισσότερο χρόνο στη δουλειά και για τους δύο. Και τότε ποιος θα αναλάμβανε τις ευθύνες του σπιτιού και των παιδιών; Η επένδυση που έχει κάνει η κοινωνία στις γυναίκες, αναθέτοντας τους αυτές τις ευθύνες, θα εξανεμιζόταν και το κόστος θα ήταν μεγαλύτερο από τα οφέλη που θα απεκόμιζε απασχολώντας τις σε άλλους τομείς"
Η αλήθεια είναι βέβαια λίγο διαφορετική. Η γυναικεία ανεργία εξυπηρετεί πράγματι κάποιο "γενικό καλό". Όχι όμως της οικογένειας ή των παιδιών.
Οι γυναίκες δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα στους εργοδότες τους από τους άντρες. Για παράδειγμα παίρνουν περισσότερες άδειες (εγκυμοσύνης, γονικές άδειες κοκ.) και συνταξιοδοτούνται νωρίτερα από ότι οι άντρες συνάδελφοι τους- κάτι που σημαίνει περισσότερα έξοδα για μία επιχείρηση. Καθώς η φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού πέφτει κυρίως πάνω στους δικούς τους ώμους, συνήθως δεν ενδιαφέρονται να κάνουν καριέρα- και συνεπώς δεν αφοσιώνονται το ίδιο στη δουλειά τους όπως οι άνδρες- δεν είναι διατεθειμένες να δουλέψουν παραπάνω ώρες και η κούραση από το διπλό τους ρόλο (εργαζόμενη- νοικοκυρά) τις κάνει λιγότερο αποδοτικές σε σύγκριση με τους άντρες συναδέλφους τους.
Έτσι, όταν ένας εργοδότης έχει να επιλέξει ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, που έχουν λίγο πολύ τα ίδια προσόντα, είναι φυσικό να επιλέξει τον άντρα. Αυτό του υπαγορεύει το "γενικό καλό" της επιχείρησής του και των τραπεζικών του λογαριασμών.
Όταν αυτό το "γενικό καλό" δεν αφορά μόνο έναν εργοδότη, αλλά το σύνολο της εργοδοσίας, ονομάζεται "γενικό καλό" της οικονομίας. Και το "γενικό καλό" της οικονομίας προστατεύεται από τους διάφορους οργανισμούς και συνδέσμους των εργοδοτών, καθώς και από το κράτος. Πώς μπορούν όμως αυτοί να προστατέψουν το "γενικό καλό" της οικονομίας από τις γυναίκες; Πρέπει να ανακαλύψουν μια δικαιολογία. Ένα ωραίο και πειστικό παραμύθι.
Η έκτρωση δεν είναι έγκλημα. Είναι δικαίωμα κάθε γυναίκας. Και πρώτα από όλα γιατί με τη γέννηση ενός παιδιού είναι η δική της ζωή θα πρέπει να αλλάξει ριζικά και κανενός άλλου. Κι όμως οι πολέμιοι των εκτρώσεων βάζουν τα δικαιώματα μιας αγέννητης ζωής, μιας ζωής που ούτε έχει διαμορφωθεί ούτε έχει συνείδηση, πάνω από τα δικαιώματα της γυναίκας. Και αυτό στη λογική τους η γυναίκα δεν είναι ξεχωριστό πρόσωπο, αλλά απλά φορέας ενός "παιδιού", απλά μια μηχανή αναπαραγωγής.
Η λογική αυτή δεν είναι καινούργια. Εναρμονίζεται πλήρως με τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τις γυναίκες. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ανακαλύφθηκαν οι πρώτες αντισυλληπτικοί μέθοδοι, οι "ευπρεπείς" αστοί τις ονόμαζαν έγκλημα. Το να μπορεί μια γυναίκα να αποφασίζει για την εγκυμοσύνη της, θεωρήθηκε καταστρεπτικό, γιατί σήμαινε ανατροπή των παραδοσιακών σχέσεων αντρών και γυναικών. Από τη μια πλευρά οι γυναίκες αποκτούσαν σεξουαλική ισοτιμία με τους άντρες. Μπορούσαν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις πριν το γάμο τους, χωρίς το φόβο μιας εγκυμοσύνης. Έμπαιναν τα θεμέλια για να μπορούν οι γυναίκες να έχουν έλεγχο του σώματός τους και της ζωής τους. Έμπαιναν τα θεμέλια για να αρχίσουν οι γυναίκες να αμφισβητούν τους παραδοσιακούς τους ρόλους και να βγουν έξω από το σπίτι. Μπορούσαν να αποδεσμευτούν από τις κοινωνικές επιταγές και να αρχίσουν να διεκδικούν την ισοτιμία σε μια σειρά τομείς της ζωής. Και πράγματι αυτό έγινε. Με την διάδοση της αντισύλληψης, άρχισε η πάλη για τη νομιμοποίησή της, παράλληλα με την πάλη για ίσες ευκαιρίες εργασίας, ίση αμοιβή αντρών και γυναικών και δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. (Sheila Rowbotham: Hidden from History, London 1977)
Για να είναι η επιλογή της έκτρωσης καθαρά επιλογή της γυναίκας απαιτείται:
Ελεύθερη και δωρεάν έκτρωση, σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία και κλινικές.
Περισσότερες κλινικές εκτρώσεων, στα αστικά κέντρα και την επαρχία, που να παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη στις γυναίκες, καθώς και απόλυτη εχεμύθεια.
Αυξημένα επιδόματα για τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών .
Ειδική μέριμνα και προστασία της ανύπαντρης μητέρας.
5. Βία κατά των γυναικών
5.1. Τα επίσημα στοιχεία αποκαλύπτουν:
5.5. Βιασμός
Ο βιασμός είναι το μόνο έγκλημα όπου συχνά το θύμα στιγματίζεται περισσότερο από το δράστη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο χιλιάδες γυναίκες βιάστηκαν. Η Ντρίτα, ήταν ένα από τα θύματα. (Neeweek, 14.08.2000) Τη νύχτα βλέπει συνεχώς εφιάλτες, την ημέρα υποφέρει από κατάθλιψη, άγχος και πονοκεφάλους. Οι βιαστές της ποτέ δεν συλλήφθηκαν. Η ίδια δε θα τολμούσε ποτέ να πει στην οικογένειά της τι της συνέβη. "Οι βιασμένες γυναίκες στιγματίζονται" εξηγεί. "Οι παντρεμένες διώχνονται από την οικογένεια του άντρα τους και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα παιδιά τους. Οι ελεύθερες δεν βρίσκουν ποτέ σύζυγο". Όταν η Ντρίτα ρώτησε διερευνητικά το σύζυγό της τι θα έκανε αν μάθαινε ότι την είχαν βιάσει, αυτός της απάντησε: "Θα σε έδιωχνα".
Οι γυναίκες στο Κοσσυφοπέδιο θεωρούνται υπεύθυνες για το βιασμό. Η αντίληψη αυτή φαίνεται ξεκάθαρα και από την απάντηση της πεθεράς της Ντρίτα στην ερώτηση του δημοσιογράφου του Neewsweek για το αν βιάστηκαν γυναίκες στο χωριό τους: "Όλες οι γυναίκες εδώ είναι καλές γυναίκες. Τίποτα δεν τους συνέβη".
Στην Ελλάδα, από τους 100 βιασμούς μόνο 10-15% καταγγέλλονται στην αστυνομία. Από αυτούς εξιχνιάζονται μόνο οι μισοί και μόνο οι μισοί από τους δράστες τελικά καταδικάζονται. Αυτό αντιστοιχεί σε καταδίκη του 3 - 4 % των βιαστών!!
Ζητάμε:
Αυστηρή ποινή για τους βιαστές είτε αυτοί είναι άγνωστοι είτε από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον της γυναίκας.
Ψυχιατρική θεραπεία των βιαστών κατά την έκτιση της ποινής τους.
Κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης βιασμένων γυναικών.
24ωρη φύλαξη των βιασμένων γυναικών μέχρι να συλληφθεί και να καταδικαστεί ο δράστης.
Σύσταση και κατάρτιση ειδικών σωμάτων, με τη συμμετοχή γυναικείων οργανώσεων, όπου να καταφεύγουν οι γυναίκες θύματα βιασμού και να μην αναγκάζονται να απευθύνονται προσωπικά στην αστυνομία.
Απαγόρευση οποιασδήποτε αναφοράς στο δικαστήριο για την εμφάνιση και συμπεριφορά της γυναίκας θύματος, έτσι ώστε η δίκη να μην γυρνά ενάντια στη γυναίκα με την συζήτηση για το αν προκάλεσε ή όχι το δράστη, καθώς και για να μην προκαταλαμβάνεται -όσο γίνεται- ο δικαστής, διαμορφώνοντας μία άποψη σύμφωνα με τις δικές του ηθικές αντιλήψεις.
Μαζική κινητοποίηση των γυναικείων και εργατικών οργανώσεων ενάντια σε λαθεμένες και προκλητικές αποφάσεις αθώωσης βιαστών. Πίεση στα δικαστικά σώματα και τις κυβερνήσεις με εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και πορείες.
6. Πορνεία
Κάθε χρόνο,στην Ε.Ε., μισό εκατομμύριο γυναίκες πέφτουν θύματα σωματεμπορίας. Την πλειοψηφία τους αποτελούν νέες και ανήλικες γυναίκες από την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, που απάγονται, και έρχονται να πουληθούν σε σκλαβοπάζαρα της Δύσης. Οι τιμές τους ξεκινούν από τις 200.000δρχ. (Ελευθεροτυπία 24.05.2000). Οι ιδιοκτήτες τους, δεν αργούν να κάνουν "απόσβεση". Στις ίδιες δεν δίνουν χρήματα αλλά μόνο το φαγητό τους, ενώ τις αναγκάζουν να δέχονται πελάτες ολόκληρη την ημέρα. Τις παρακολουθούν στενά και για να μην καταφέρουν να το σκάσουν κρατούν τα διαβατήρια και τα χαρτιά τους.
Κατά καιρούς οι "σοκαρισμένες" από την κατάσταση αυτή κυβερνήσεις και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, αποφασίζουν να "αντιμετωπίσουν" το πρόβλημα της σωματεμπορίας. Ανακοινώνουν λοιπόν διάφορα προγράμματα όπως το STOP 1997-2001 και βγαίνουν να "ενημερώσουν" τον κόσμο για τις δραστηριότητές τους. Αποτέλεσμα, ακόμα να φανεί. Το μόνο που αποκαλύπτεται είναι, ως συνήθως, η υποκρισία τους. Οι σωματέμποροι παραμένουν πάντα ασύλληπτοι, ενώ η "μάχη" της καταπολέμησης των κυκλωμάτων επικεντρώνεται στη σύλληψη των "παράνομων ιερόδουλων". Με επιχειρήσεις σκούπα κάνουν κάθε τόσο μαζικές συλλήψεις γυναικών που φυλακίζονται με την κατηγορία της εξάσκησης πορνείας χωρίς άδεια και έπειτα τις .....\
Η πορνεία δεν καταργείται μέσα από τη δίωξη των ιερόδουλων. Ούτε καν μέσα από την καθολική ποινικοποίηση του επαγγέλματός τους. Η πορνεία καταργείται μέσα από την κατάργηση των συνθηκών που τη δημιουργούν. Και οι συνθήκες αυτές δεν είναι άλλες από τη φτώχεια και τα οικονομικά αδιέξοδα των γυναικών, και από την άλλη πλευρά η ύπαρξη κυκλωμάτων που ευημερούν από την εμπορία του γυναικείου σώματος. Όσες ιερόδουλες κι αν συλληφθούν, όσοι νόμοι κι αν βγουν που να απαγορεύουν την πορνεία, αυτή δε θα σταματήσει να υπάρχει, όσο υπάρχει η φτώχεια και εμπορεία του γυναικείου σώματος από μαστροπούς. Γι' αυτό απαιτούμε:
Ποινικοποίηση της μαστροπείας και δίωξη των κυκλωμάτων σωματεμπορίας αλλά όχι των ιερόδουλων.
Παροχή πλήρους προστασίας και κρατική βοήθεια σ' όσες ιερόδουλες καταγγέλλουν τα κυκλώματα που τις εκμεταλλεύονται.
Κοινωνική ασφάλιση των ιερόδουλων, κέντρα επιμόρφωσής και εκπαίδευσής τους που να εξασφαλίζουν επαγγελματική αποκατάσταση, ώστε να βρίσκουν διέξοδο από την πορνεία.
7. Μετανάστριες
Από τις γυναίκες που ζουν στις ανεπτυγμένες χώρες, οι μετανάστριες είναι αυτές που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση, καθώς τις διακρίσεις και την καταπίεση που αντιμετωπίζουν λόγω του φύλου τους έρχεται να προστεθεί και ο ρατσισμός.
Οι μετανάστριες κάνουν στην Ελλάδα τις πιο βαριές και βρώμικες δουλειές και η αμοιβή τους είναι πολύ πιο κάτω από αυτή των Ελληνίδων. Η Barbara N., πολιτική πρόσφυγας από το Καμερούν, δουλεύει ως οικιακή βοηθός. Τρεις μέρες την βδομάδα την κρατούν εσωτερική (αρχικά ήταν 5!) και η δουλειά της αρχίζει το πρωί για να τελειώσει, ουσιαστικά, όταν πάει για ύπνο. Οι υπόλοιπες εργάσιμες μέρες συμπεριλαμβάνουν το Σάββατο και τότε είναι ελεύθερη από το απόγευμα. Η αμοιβή της είναι μόνο 100.000 δρχ. το μήνα και τα αφεντικά της την αφήνουν ανασφάλιστη
Όχι στις απελάσεις προσφύγων και μεταναστών. Νομιμοποίηση όλων όσων καταφεύγουν στην Ελλάδα για να σωθούν. Ίσα δικαιώματα με των Ελλήνων εργαζομένων
Ειδική υπηρεσία για τις μετανάστριες, όπου να μπορούν να καταγγέλλουν την εκμετάλλευση από τους εργοδότες τους, καθώς και τις περιπτώσεις που πέφτουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού, χωρίς να κινδυνεύουν οι ίδιες να βρεθούν αντιμέτωπες με σύλληψη και απέλαση.
Επιδόματα για τις μετανάστριες που έχουν παιδιά, ίδια με αυτά των Ελληνίδων.
8. Γυναίκες στον τρίτο κόσμο
8.1 Η θέση της γυναίκας σε χώρες του τρίτου κόσμου
8.2 Πολυγαμία
Ένα ακόμα παράδειγμα της ανισότητας σε υποανάπτυκτες χώρες της Αφρικής και της Ασίας αποτελεί η πολυγαμία των αντρών, που είναι θεσμοθετημένη νομικά.
Πολλοί αρχηγοί φυλών και χωριών στην Αφρική παντρεύονται μέχρι και 50 γυναίκες, όπως μας διηγείται ο Bonawenture N. Αρκεί να τους αρέσει μια γυναίκα και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τους αρνηθεί το χέρι της. Όταν δε αυτοί πεθάνουν, οι γυναίκες του κληροδοτούνται στο πρωτότοκο μαζί με τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία. Δεν είναι όμως μόνο οι αρχηγοί των φυλών που έχουν αυτό το δικαίωμα της πολυγαμίας, αλλά όλοι οι άντρες ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και θρησκείας. Ο αριθμός των συζύγων ενός άντρα είναι μάλιστα ένδειξη της οικονομικής του κατάστασης και της θέσης του μέσα στην κοινωνία.
Πολλές γυναίκες αυτών των χωρών έχουν τώρα αρχίσει να αντιδρούν στην πολυγαμία. Παρ' όλα αυτά δεν την καταδικάζουν σαν θεσμό γενικά, αλλά περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο. Η πολυγαμία θεωρείται στοιχείο της κουλτούρας και της παράδοσής τους και έτσι συνεχίζουν να τη δικαιολογούν σε διάφορες περιπτώσεις. Όταν για παράδειγμα η πρώτη γυναίκα ενός άντρα είναι στείρα, θεωρείται απόδειξη της αγάπης της προς αυτόν να τον στηρίξει σε ένα δεύτερο γάμο που θα του δώσει παιδιά.
8.3 Η διατήρηση της παρθενίας
Η κυριαρχία των αντρών πάνω στις γυναίκες επισφραγίζεται στις χώρες του τρίτου κόσμου με την επιβολή της διατήρησης της παρθενιάς μιας γυναίκας μέχρι το γάμο. Οι τρόποι ελέγχου και αστυνόμευσης της παρθενιάς μιας κοπέλας διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Σε μερικές χώρες, όπως το Καμερούν, περιορίζονται στην στενή παρακολούθηση της κοπέλας. Σε άλλους λαούς, όπως στους Ζουλού, οι κοπέλες περνάνε κάθε χρόνο το λεγόμενο τεστ παρθενιάς. Γυναίκες μεγάλης ηλικίας εξετάζουν τα γεννητικά τους όργανα για να δουν αν υπάρχουν σημάδια σεξουαλικής επαφής. Αν αποδειχτεί ότι είναι παρθένες τους δίνουν ένα πιστοποιητικό. Το τεστ δεν θεωρείται υποχρεωτικό, ωστόσο ελάχιστες κοπέλες το αρνούνται. Από τη μία πλευρά η άρνηση συνεπάγεται το στιγματισμό τους στην κοινότητα που ζουν. Από την άλλη, υπάρχει η πίεση από τους γονείς καθώς με το πιστοποιητικό μπορούν άλλωστε να ζητήσουν περισσότερα χρήματα από το γαμπρό της κόρης τους. (Έψιλον, 6.2.00).
Σε άλλες χώρες όπως η Νιγηρία και η Αίγυπτος ο τρόπος \προφύλαξης της παρθενιάς μιας γυναίκας είναι πολύ πιο οδυνηρός. Σε κάθε κοπέλα εφηβικής ηλικίας κόβεται η κλειτορίδα και τα μεγάλα χείλη στην είσοδο του κόλπου. Συχνά τα μικρά χείλη ράβονται μαζί έτσι ώστε η είσοδος του κόλπου να είναι κλειστή, μέχρι τη μέρα του γάμου οπότε κόβονται και τα ράμματα. Η γυναίκα μετά από αυτό τον ακρωτηριασμό όχι μόνο δεν βρίσκει απόλαυση στο σεξ αλλά έχει σ' όλη τη διάρκεια φριχτούς πόνους.
Ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων της γυναίκας είναι πολύ διαδεδομένος στην Αφρική και τα ισλαμικά καθεστώτα. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο ακρωτηριάζονται τουλάχιστον 80 εκ. γυναίκες. Το σκεπτικό είναι, πως πριν το γάμο η γυναίκα θα διατηρήσει την παρθενιά της και έτσι ο πατέρας της θα παραδώσει το "προϊόν" αχρησιμοποίητο στον γαμπρό, ενώ μετά το γάμο διασφαλίζεται ότι η γυναίκα δεν θα απατήσει το σύζυγό της, αφού δε θα νιώθει σεξουαλική ικανοποίηση αλλά πόνο. Έτσι σιγουρεύουν και οι παντρεμένοι άντρες την ιδιοκτησία τους.
Ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων της γυναίκας είναι συνήθως αποδεχτός και από τις ίδιες τις γυναίκες. Όταν στην Αίγυπτο είχε μια περίοδο νομικά απαγορευτεί, πέρα από τους άντρες, αντέδρασαν και πολλές γυναίκες. Πολλές μανάδες για παράδειγμα ωρυόταν ότι τώρα οι κόρες τους "θα τρέχουν σαν σκύλες πίσω από οποιονδήποτε", όπως χαρακτηριστικά έλεγε μια μάνα στο δημοσιογράφο του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel. Την ίδια στιγμή, οι κοπέλες που δεν είχαν ακρωτηριαστεί, σύμφωνα με το νέο νόμο, δεν έβρισκαν γαμπρούς. Σήμερα στην Αίγυπτο ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι ξανά νόμιμος. Οι κοπέλες που δεν το κάνουν είναι καταδικασμένες να μην παντρευτούν ποτέ ή πρέπει, αν τα καταφέρουν, να φύγουν στο εξωτερικό.
9.2. Η ταξική προσέγγιση
Όσο υπάρχει ανεργία, φτώχεια και ανασφάλεια, όσο αυξάνεται το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, όσο οι δημόσιες δαπάνες μειώνονται σε βάρος της υγείας, της παιδείας, των παροχών, των νηπιαγωγείων, των βρεφοκομείων κλπ, όσο η οικονομία βρίσκεται στα χέρια μιας χούφτας καπιταλιστών, ισότητα ανάμεσα στα φύλα δεν μπορεί και δεν πρόκειται να υπάρξει.
Τις διαιρέσεις μέσα στην κοινωνία τις δημιουργεί ο ίδιος ο καπιταλισμός, μέσα από τον έντονο ανταγωνισμό που τον χαρακτηρίζει και μέσα από τις συνειδητές πολιτικές της άρχουσας τάξης. Μέσα από την ίδια τη λειτουργία και τους νόμους του, χτυπιούνται πάντα περισσότερο οι αδύναμοι. Την κρίση και τη σήψη του δεν καλούνται ποτέ να πληρώσουν οι πιο πλούσιοι αλλά οι πιο φτωχοί, τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, οι μετανάστες, οι γυναίκες.
Είσαι σίγουρος ότι ξέρεις τι σημαίνει φτώχεια;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φτώχειας, συναντήσαμε έναν πωλητή του περιοδικού Σχεδία, μιλήσαμε μαζί του και καταλήξαμε ότι τελικά, δεν έχουμε ιδέα από ορισμούς.
έμπνευσης, η διαδικασία έχει ως εξής: Πέντε λέξεις κατά μέσο όρο στη σειρά, backspace μέχρι τη λευκή σελίδα, επανάληψη. Δεν έχω ακόμη καταλήξει στο γιατί. Ίσως είναι και ένα είδος ψυχαναγκασμού που βρίσκεται με το ένα πόδι στο συνειδητό μου, έτοιμος να μου συστηθεί.
Σήμερα, είναι η πρώτη φορά που ίσα που πρόλαβα να δω λευκή τη σελίδα μου.
Η επιθυμία μου να μοιραστώ μαζί σου τη χθεσινή μου βόλτα στο λιμάνι του Πειραιά παρέα με έναν από τους πιο ξεχωριστούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει ποτέ, ήταν τέτοια που ξεπέρασε μέχρι και την αγάπη μου για ωραίες λέξεις. Μεταξύ μας, δεν την ξεπέρασε απλώς, της έδωσε να φάει τη σκόνη της.
Μου ζήτησε να τον συναντήσω έξω από τον ηλεκτρικό του Πειραιά, στο πόστο του. Στις 15.30 ήμασταν εκεί μαζί με τη Φραντζέσκα. Μου έδωσε το χέρι του και με κοίταξε στα μάτια. Χωρίς να θέλω να προσβάλω κάποιον, είμαι σχεδόν σίγουρη ότι δεν έχω ξανασυναντήσει τόσο ειλικρινές βλέμμα. Τα μάτια του ήταν μπλε και υγρά. Ήταν ζωντανά. Του ζήτησα συγνώμη που θα τον αποσπάσω από τη δουλειά του και του υποσχέθηκα να είμαι σύντομη.
Ήταν η πρώτη φορά (ακολούθησαν πάρα πολλές) που με κοίταξε σοβαρά στα μάτια και μου είπε:"Δεν θέλω να αγχώνεσαι. Το άγχος κάνει το στομάχι σου να πονάει και όταν το στομάχι σου πονάει πρέπει να πας στο γιατρό. Δεν μπορείς να σκεφτείς καλύτερο τρόπο να φας τα λεφτά σου";